Ciąża w wieku 38 lat – statystyki i ryzyka zdrowotne

Co to jest ciąża w wieku 38 lat?

Ciąża w wieku 38 lat zyskuje na popularności, a coraz więcej kobiet wybiera późne macierzyństwo. Nie można jednak zapominać, że w tym etapie życia kobiety mogą doświadczać wyższego ryzyka wystąpienia problemów zdrowotnych, takich jak:

• nadciśnienie,
• cukrzyca ciążowa,
• wady genetyczne u dziecka,
• na przykład zespół Downa.

Mimo to, późne macierzyństwo niesie ze sobą liczne korzyści. Dojrzałość emocjonalna oraz stabilność finansowa mogą korzystnie wpływać na zdrowie zarówno matki, jak i maluszka. Wiele kobiet w tym wieku decyduje się na badania prenatalne, które odgrywają kluczową rolę w ocenie zdrowia płodu oraz wczesnym wykrywaniu potencjalnych problemów. Poza tym, zdrowe nawyki żywieniowe, regularna aktywność fizyczna i unikanie używek mają duże znaczenie dla dobrego samopoczucia matki i dziecka.

Dbając o opiekę prenatalną oraz odpowiednio przygotowując się do ciąży, można znacznie poprawić jej przebieg. Kobiety powinny również pamiętać, że wiek matki ma wpływ na zdrowie dziecka, dlatego warto skonsultować się z lekarzem i wykonać konieczne badania przed rozpoczęciem starań o potomstwo.

Jakie są szanse na ciążę po 30, 35 i 40 roku życia?

Szanse na zajście w ciążę zmieniają się w zależności od wieku kobiety. Po przekroczeniu 30. roku życia prawdopodobieństwo wynosi około 20% w każdym cyklu. Z czasem jednak ta wartość spada; po 35. roku życia zaledwie 12%, a z kolei po 40. roku życia tylko 7%. Tak znaczny spadek jest głównie efektem obniżenia rezerwy jajnikowej oraz jakości komórek jajowych, które stają się coraz mniej zdrowe, co zwiększa ryzyko problemów z płodnością.

Warto, aby panie były świadome, że już po 35. roku życia mogą napotkać trudności w staraniach o dziecko, które mogą wymagać specjalistycznej diagnostyki czy interwencji medycznej, na przykład za pomocą technologii wspomaganego rozrodu. Dodatkowo, wiele kobiet w tym wyjątkowym okresie decyduje się na różnorodne badania prenatalne, które umożliwiają ocenę ryzyka genetycznego oraz wczesne zidentyfikowanie potencjalnych problemów.

Odpowiednia edukacja i świadomość wpływu wieku na zdolność do zajścia w ciążę, a także dbanie o regularne wizyty u specjalistów, mogą znacznie zwiększyć szanse na sukces w późniejszym staraniu się o dziecko.

Jakie są statystyki dotyczące ciąż po 35 roku życia?

W Polsce statystyki dotyczące ciąży po 35. roku życia ukazują znaczący wzrost tego zjawiska. W ostatnich latach zauważalnie więcej kobiet podejmuje decyzję o macierzyństwie w późniejszym etapie życia. W roku 2021 aż 20% dzieci przyszło na świat z matek powyżej 35. roku życia, co obrazuje rosnący trend późnego macierzyństwa. Wiele z tych kobiet lepiej się przygotowuje do ciąży, a ich świadomość o potencjalnych zdrowotnych ryzykach, takich jak:

• nadciśnienie,
• cukrzyca ciążowa.

Co więcej, chętnie korzystają z regularnej opieki prenatalnej oraz wykonują badania genetyczne, co przyczynia się do polepszenia bezpieczeństwa zarówno matki, jak i dziecka. Dane z Głównego Urzędu Statystycznego wskazują, iż w 2020 roku zarejestrowano 14 tysięcy urodzeń wśród kobiet powyżej 35. roku życia, co stanowi 18% wszystkich urodzeń w Polsce. Wzrost ten jest szczególnie dostrzegalny w miastach, gdzie kobiety z wyższym wykształceniem coraz częściej decydują się na dzieci w późniejszym wieku. Kluczowe jest, aby przyszłe matki miały pełne zrozumienie zarówno ryzyk, jak i korzyści związanych z ciążą po 35. roku życia. Regularne konsultacje z lekarzami są niezbędne do monitorowania ich zdrowia oraz zdrowia rozwijającego się płodu.

Jaka jest sytuacja statystyczna dotycząca ciąż po 35 roku życia w Polsce?

W Polsce obserwuje się rosnącą liczbę kobiet, które decydują się na macierzyństwo po 35. roku życia. Z danych wynika, że w 2021 roku aż 20% dzieci narodzonych w naszym kraju miało matki w tej grupie wiekowej, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu z wcześniejszymi latami. To zjawisko świadczy o zmianach w podejściu społecznym oraz kulturowym do tematu ciąży i macierzyństwa. Przykładowo, w roku 2020 zarejestrowano około 14 tysięcy urodzin kobiet powyżej 35. roku życia, co odpowiada 18% wszystkich narodzin w Polsce.

Tendencja ta jest szczególnie widoczna w większych aglomeracjach, gdzie kobiety z wyższym wykształceniem często odkładają decyzję o dziecku na później. Te, które decydują się na dziecko w późniejszym wieku, zazwyczaj są lepiej przygotowane zarówno pod względem finansowym, jak i zdrowotnym. Świadomość potencjalnych zagrożeń zdrowotnych, takich jak nadciśnienie czy cukrzyca ciążowa, jest wśród nich znacznie większa. Wiele z tych kobiet regularnie korzysta z opieki prenatalnej oraz badań genetycznych w celu monitorowania zdrowia. Jasne jest, że późne macierzyństwo wiąże się zarówno z wyzwaniami, jak i korzyściami, co warto rozważyć w kontekście aktualnych trendów demograficznych w Polsce.

Jakie dane przedstawia GUS na temat kobiet rodzących po 35 roku życia?

Główny Urząd Statystyczny (GUS) publikuje dane dotyczące kobiet, które decydują się na macierzyństwo po 35. roku życia. W Polsce zauważalny jest znaczący wzrost liczby matek w tej grupie wiekowej. Między 2013 a 2018 rokiem zaobserwowano tendencję do odkładania decyzji o posiadaniu dzieci.

W 2020 roku zarejestrowano około 14 tysięcy urodzeń wśród tych kobiet, co stanowiło 18% wszystkich narodzin. W 2021 roku już 20% wszystkich dzieci przyszło na świat z matek powyżej 35. roku życia.

GUS zwraca uwagę na rosnącą liczbę kobiet korzystających z opieki prenatalnej oraz badań genetycznych, co znacznie zwiększa bezpieczeństwo zdrowotne zarówno matek, jak i ich dzieci.

Panie wybierające późniejsze macierzyństwo często są lepiej przygotowane nie tylko finansowo, ale także emocjonalnie. Co więcej, posiadają większą wiedzę o ryzykach zdrowotnych związanych z ciążą, takich jak:

• nadciśnienie,
• cukrzyca ciążowa.

Informacje te są niezwykle ważne dla przyszłych mam, ponieważ wspierają je w planowaniu ciąży i podejmowaniu odpowiednich działań zdrowotnych.

Jakie ryzyko wiąże się z ciążą w późnym wieku?

Ciąża w późniejszym wieku, zwłaszcza po ukończeniu 35. roku życia, niesie ze sobą szereg istotnych zagrożeń. Zrozumienie ich jest niezwykle ważne. Wśród największych ryzyk znajdują się kwestie zdrowotne dotyczące zarówno matki, jak i jej dziecka. U kobiet w tej grupie wiekowej wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia cukrzycy ciążowej, która dotyka około 8% z nich. Dodatkowo nadciśnienie tętnicze staje się coraz bardziej powszechnym problemem, z którym zmaga się około 6% kobiet. Panie w wieku od 38 do 40 lat są bardziej narażone na poważniejsze powikłania; do najczęstszych należą:

• porody przedwczesne,
• komplikacje związane z cesarskim cięciem, które obserwuje się u 30% porodów w tym okresie.

Ważnym aspektem jest również zwiększone ryzyko wystąpienia wad genetycznych, tak jak zespół Downa, gdzie prawdopodobieństwo wzrasta do 1 na 100 dla kobiet, które mają 40 lat. Co więcej, ogólne ryzyko poronienia w przypadku kobiet po 40. roku życia wzrasta do aż 33%. Z tego powodu późne macierzyństwo wiąże się z poważnymi zagrożeniami, które wymagają odpowiedzialnego podejścia oraz stałej opieki medycznej. Kluczowe zatem jest, aby kobiety powyżej 38. roku życia dokładnie przemyślały swoją decyzję o macierzyństwie i przedyskutowały ją z lekarzami, co pomoże zminimalizować ryzyko związane z ich zdrowiem.

Jakie są częstsze powikłania w ciąży po 35 roku życia?

Ciąża w wieku powyżej 35 lat wiąże się z podwyższonym ryzykiem różnych problemów zdrowotnych. Na przykład:

• cukrzyca ciążowa dotyka około 8% kobiet w tym przedziale wiekowym,
• nadciśnienie tętnicze staje się problemem u około 6% przyszłych mam,
• trudności związane z łożyskiem, takie jak łożysko przodujące, mogą utrudnić poród,
• ryzyko poronienia wzrasta i u kobiet powyżej 40. roku życia wynosi nawet 33%,
• porody przedwczesne są w tej grupie wiekowej bardziej powszechne,
• wiele kobiet może potrzebować cesarskiego cięcia, które dotyczy nawet około 30% porodów.

Świadomość tych potencjalnych zagrożeń jest niezwykle istotna dla przyszłych matek, ponieważ pozwala na podjęcie odpowiednich działań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa sobie i swojemu dziecku. Regularne wizyty u lekarzy oraz badania prenatalne odgrywają kluczową rolę w zmniejszaniu ryzyka i monitorowaniu zdrowia w trakcie ciąży w późniejszym wieku.

Jakie wady genetyczne są bardziej prawdopodobne w późnych ciążach?

Późne ciąże wiążą się z wyższym ryzykiem wystąpienia wad genetycznych u potomstwa, takich jak:

• zespół Downa,
• zespół Edwardsa,
• zespół Patau.

Ryzyko to znacząco wzrasta po osiągnięciu 35. roku życia. Na przykład dane wskazują, że u kobiet w wieku 40 lat prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z zespołem Downa wynosi 1 na 100. Powodem tego są często nieprawidłowości w chromosomach, które mogą występować w komórkach jajowych dojrzałych matek. Dlatego tak istotne są regularne badania prenatalne, w tym testy genetyczne, które umożliwiają ocenę ryzyka wystąpienia chorób genetycznych. Świadomość przyszłych matek o tych zagrożeniach jest kluczowa. Wczesna diagnostyka ma potencjał, aby znacząco wpłynąć na decyzje dotyczące ciąży oraz przyszłej opieki nad dzieckiem. Ważne jest, aby zająć się tym tematem z należytym podejściem i wiedzą.

Jak wiek matki wpływa na zdrowie dziecka?

Wiek matki ma kluczowe znaczenie dla zdrowia jej dziecka. Wraz z upływem lat rośnie zagrożenie powikłaniami w trakcie ciąży. Na przykład, statystyki pokazują, że:

• około 8% kobiet po 35. roku życia zmaga się z cukrzycą ciążową,
• około 6% kobiet ma problem z nadciśnieniem tętniczym.

Co więcej, dzieci matek w starszym wieku mogą być bardziej narażone na wady genetyczne, takie jak zespół Downa; ryzyko tych schorzeń dla kobiet mających 40 lat wynosi aż 1 na 100. Ciąża po 37. roku życia wiąże się również z innymi problemami zdrowotnymi, jak wady rozwoju przewodu pokarmowego u noworodków. Dlatego istotne jest, aby przyszłe matki miały świadomość tych zagrożeń.

Kluczowe znaczenie ma dostęp do opieki prenatalnej oraz wykonywanie wymaganych badań, które pozwalają na bieżąco monitorować zdrowie zarówno matki, jak i rozwijającego się dziecka. Utrzymanie zdrowych nawyków oraz odpowiednia opieka stanowią fundament, który może znacznie zmniejszyć ryzyko powikłań i wpłynąć na lepsze zdrowie potomstwa. Dobre przygotowanie do ciąży, zwłaszcza dla kobiet w wieku 38 lat, może przynieść korzyści zarówno mamie, jak i maluchowi.

Jaki wpływ ma wiek matki na płodność?

Wiek matki odgrywa kluczową rolę w kwestii jej zdolności do zajścia w ciążę. Już po 30. roku życia można zauważyć pierwsze symptomy spadku płodności, a po osiągnięciu 35. roku jest to jeszcze bardziej wyraźne. W miarę upływu lat rezerwa jajnikowa maleje, co z kolei obniża jakość komórek jajowych, a tym samym szanse na poczęcie stają się coraz mniejsze. Dla kobiet powyżej 35. roku życia wynoszą one jedynie 12% w każdym cyklu, a po 40. roku życia spadają do zaledwie 7%.

Ale nie tylko płodność wystawia na próbę ten etap życia. Wzrasta również ryzyko wystąpienia różnorodnych nieprawidłowości genetycznych oraz problemów zdrowotnych, takich jak:

• nadciśnienie,
• cukrzyca ciążowa.

Dlatego panie planujące ciążę po 35. roku powinny być świadome tych potencjalnych zagrożeń. Warto, aby regularnie korzystały z opieki medycznej i badań prenatalnych. Co ciekawe, wiele kobiet w tym wieku podejmuje świadome decyzje dotyczące zdrowego stylu życia, co może potęgować ich szanse na sukces. Dodatkowo starsze matki często dysponują lepszym przygotowaniem emocjonalnym oraz solidnym wsparciem ze strony bliskich, co korzystnie wpływa na przebieg ciąży i zdrowie dziecka.

Jaką rolę odgrywa doświadczenie matki w zarządzaniu ciążą?

Rola doświadczenia matki jest niezwykle istotna w zarządzaniu ciążą, zwłaszcza w przypadku kobiet decydujących się na późniejsze macierzyństwo. Starsze mamy, które często mają za sobą wcześniejsze ciąże, dysponują szerszą wiedzą na temat zdrowia swojego i swojego dziecka. To z kolei może wpływać na ich pewność siebie oraz zdolność do podejmowania świadomych wyborów dotyczących zdrowia.

Dodatkowo, emocjonalna dojrzałość, która często towarzyszy późnym ciążom, sprzyja lepszemu radzeniu sobie ze stresem i presją związaną z okresem ciąży. Ponadto, starsze matki często bardziej starannie przygotowują się do roli rodzica. Przykładają wagę do:

• zdrowego odżywiania,
• regularnych wizyt u lekarzy,
• przeprowadzania badań prenatalnych.

Badania wskazują, że te kobiety lepiej radzą sobie z wyzwaniami związanymi z ciążą, co przyczynia się do zdrowego przebiegu zarówno dla nich, jak i dla ich dzieci. Życiowe doświadczenie, jakie zdobyły w trakcie poprzednich ciąż, pozwala im lepiej rozumieć potrzeby noworodka i skuteczniej wychowywać potomstwo. Mamy, które mają już dzieci, zwykle wypracowują sobie umiejętności zarządzania życiem rodzinnym, co pozytywnie wpływa na codzienną wygodę w czasie ciąży. W efekcie, doświadczenie matki w kontekście późnego macierzyństwa staje się niezwykle cennym zasobem, który może zredukować ryzyko zdrowotne i promować zdrowie zarówno matki, jak i dziecka.

Jakie psychologiczne aspekty mogą wpływać na kobiety w ciąży po 35 roku życia?

Psychologiczne aspekty ciąży po 35. roku życia stają się istotnym zagadnieniem dla wielu kobiet, które decydują się na późne macierzyństwo. W tym okresie mogą one doświadczać różnych emocji, które mają wpływ na ich samopoczucie oraz ogólny stan zdrowia. Często panie w tym wieku cieszą się większą stabilnością emocjonalną oraz finansową, co wprowadza pozytywne podejście do rodzicielstwa. Niemniej jednak, lęki związane z ryzykiem komplikacji ciążowych czy ewentualnymi wadami genetycznymi u dziecka mogą generować spory stres.

Statystyki wskazują, że kobiety w tej grupie wiekowej często odczuwają obawy związane z:

• własnym zdrowiem,
• zdrowiem rozwijającego się potomstwa.

Warto zaznaczyć, że ich sytuacja zawodowa zazwyczaj charakteryzuje się większą stabilizacją. Posiadane doświadczenie w pracy potrafi dostarczyć poczucia kontroli oraz finansowego bezpieczeństwa. Z drugiej strony, kobiety mogą odczuwać presję, aby efektywnie łączyć obowiązki zawodowe z rodzinnymi, co niewątpliwie przyczynia się do dodatkowego stresu.

Co więcej, późne macierzyństwo bywa źródłem uczucia stigmatyzacji społecznej; wiele kobiet ma wrażenie, że są oceniane przez otoczenie, co wpływa na ich psychikę. W związku z tym, dla kobiet w tym wyjątkowym okresie niezwykle istotne jest sięganie po wsparcie emocjonalne. Bliscy oraz profesjonalni doradcy mogą okazać się nieocenioną pomocą.

Programy wsparcia psychologicznego mogą być kluczowe w radzeniu sobie z trudnymi emocjami oraz w minimalizowaniu negatywnych skutków stresu. Dzięki takiemu wsparciu możliwe jest poprawienie ich zdrowia psychicznego oraz samopoczucia w trakcie ciąży.

Jak można przygotować się do ciąży w wieku 38 lat?

Przygotowanie się do ciąży w wieku 38 lat to zadanie wymagające starannego planowania, które obejmuje wiele aspektów zdrowotnych. Pierwszym krokiem warto uczynić wizytę u lekarza, który oceni ogólny stan zdrowia i zidentyfikuje ewentualne ryzyka. Na tym etapie z pewnością korzystne będą badania przed ciążą, takie jak:

• analiza hormonalna,
• ocena zdrowia reprodukcyjnego.

Kolejnym kluczowym działaniem jest wprowadzenie zdrowego stylu życia. To oznacza, że warto:

• wzbogacić swoją dietę o witaminy i minerały,
• dbać o regularną aktywność fizyczną,
• zrezygnować z używek, takich jak alkohol czy papierosy.

Pamiętaj o suplementacji kwasem foliowym, który odgrywa niezwykle ważną rolę w zapobieganiu wadom cewy nerwowej u rozwijającego się dziecka. Niezwykle istotne jest również monitorowanie masy ciała, ponieważ odpowiednia waga może mieć znaczący wpływ na płodność oraz zdrowie ogólne. Kobiety powyżej 35. roku życia powinny być świadome, że diagnostyka niepłodności może być konieczna już po 6 miesiącach starań o potomstwo. Szybkie działanie w tej kwestii może przynieść wiele korzyści. Regularna opieka prenatalna staje się zatem szczególnie istotna w tej grupie wiekowej.

Warto zastanowić się nad konsultacjami z ginekologiem oraz innymi specjalistami, takimi jak dietetyk czy psycholog, co zapewnia holistyczne podejście do zdrowia i lepsze przygotowanie do macierzyństwa. Nie zapominaj o wczesnym monitorowaniu zdrowia dziecka oraz odpowiedniej profilaktyce, które są kluczowymi elementami w zapewnieniu bezpiecznej ciąży oraz dobrego samopoczucia zarówno dla matki, jak i maluszka.

Jakie badania warto wykonać przed ciążą?

Zanim zdecydujemy się na rodzicielstwo, warto zainwestować czas w odpowiednie badania. Pomogą one ocenić ogólny stan zdrowia przyszłej matki oraz zidentyfikować ewentualne ryzyka dla rozwijającego się płodu. Na początek warto zwrócić uwagę na badania krwi, takie jak:

• morfologia,
• oznaczenie grupy krwi,
• czynnik Rh,
• kontrola przeciwciał odpornościowych.

Równolegle dobrze jest przeprowadzić analizy moczu, ponieważ mogą one ujawnić infekcje dróg moczowych, które często są niedoceniane. Kolejnym krokiem są testy w kierunku chorób zakaźnych. Ważne jest, aby sprawdzić obecność:

• wirusa HIV,
• wirusowego zapalenia wątroby typu C (HCV),
• różyczki,
• toksoplazmozy,
• cytomegalii,

które mogą negatywnie oddziaływać na zdrowie dziecka. Oprócz tego, niezwykle istotne są badania oceniające pracę tarczycy, czyli TSH oraz FT4, ponieważ właściwe funkcjonowanie tego gruczołu ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju w trakcie ciąży. Nie można zapominać o regularnych badaniach ginekologicznych, takich jak:

• cytologia,
• ultrasonografia narządów rodnych.

Te badania dostarczają ważnych informacji dotyczących zdrowia matki. Jeśli w rodzinie występowały wady wrodzone, lekarz może zalecić dodatkowe badania genetyczne, co pomoże wcześniejszym rozpoznać potencjalne problemy zdrowotne. Wczesne wykonanie wszystkich tych testów odgrywa ważną rolę w przygotowaniach do macierzyństwa, wpływając na przyszłe decyzje dotyczące ciąży. Odpowiednie planowanie i diagnostyka przed ciążą przyczyniają się do poprawy toku tego okresu oraz zwiększenia komfortu zarówno matki, jak i dziecka.

Jakie zdrowe nawyki mogą wpłynąć na ciążę w późnym wieku?

Zdrowe nawyki odgrywają niezwykle istotną rolę w przebiegu ciąży, zwłaszcza u kobiet mających 38 lat. Kluczowym aspektem jest zbilansowana dieta, obfitująca w witaminy i minerały. Dzięki niej można utrzymać odpowiednią wagę i zredukować ryzyko otyłości. Regularna, dopasowana do indywidualnych potrzeb aktywność fizyczna jest również bardzo ważna, ponieważ pomaga zapobiegać ewentualnym powikłaniom ciążowym, takim jak:

• nadciśnienie,
• cukrzyca ciążowa.

Rezygnacja z używek, takich jak alkohol czy papierosy, przynosi korzyści zarówno dla matki, jak i dla maluszka. Odpowiednia ilość snu oraz techniki radzenia sobie ze stresem także wpływają korzystnie na samopoczucie przyszłej mamy. Warto pamiętać o suplementacji kwasu foliowego, który jest zalecany ze względu na swoje działanie zapobiegające wadom cewy nerwowej u noworodków. Dlatego kobiety planujące ciążę w późnym wieku powinny regularnie korzystać z opieki prenatalnej i konsultacji z lekarzami, co jest kluczowe dla ich zdrowia oraz prawidłowego rozwoju płodu. Zrozumienie, jak zdrowy styl życia wpływa na ciążę, jest istotnym elementem w procesie planowania macierzyństwa. Świadome wybory dotyczące odżywiania oraz regularne badania przyczyniają się do lepszego stanu zdrowia matki oraz harmonijnego rozwoju dziecka.

Jakie są zalecenia dotyczące regularnej opieki prenatalnej dla kobiet w wieku 38 lat?

Regularna opieka prenatalna dla kobiet w wieku 38 lat odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu dobrego zdrowia zarówno matki, jak i dziecka. Zaleca się, aby kobiety umawiały wizyty u ginekologa co cztery tygodnie, a w miarę zbliżania się terminu porodu, co dwa tygodnie. Podczas każdej z tych konsultacji powinna być przeprowadzona szczegółowa ocena zarówno zdrowia przyszłej matki, jak i rozwijającego się płodu.

Nie można zapominać o regularnych badaniach prenatalnych, które umożliwiają wcześniejsze wykrycie ewentualnych wad genetycznych. Ogromne znaczenie ma także monitoring ciśnienia krwi oraz poziomu cukru, ponieważ w tej grupie wiekowej ryzyko cukrzycy ciążowej i nadciśnienia jest wyższe. Utrzymywanie zdrowego stylu życia, obejmującego:

• zrównoważoną dietę bogatą w niezbędne witaminy i minerały,
• regularną aktywność fizyczną,
• unikanie używek.

To wszystko może znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań. Nieodłącznym elementem opieki prenatalnej powinny być również badania takie jak ultrasonografia i testy genetyczne. Współpraca z lekarzem, a także troska o zdrowe nawyki żywieniowe i psychiczne, są istotnymi aspektami minimalizującymi ryzyko komplikacji ciążowych, co w grupie kobiet w tym wieku jest szczególnie wyraźne. Dodatkowo korzystanie z porad dietetyków i psychologów wspiera holistyczne podejście do zdrowia. Dlatego wczesne planowanie opieki prenatalnej oraz podejmowanie działań profilaktycznych mają decydujące znaczenie dla zdrowia zarówno matki, jak i jej dziecka.